مقدمه
بر طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت یائسگی یعنی قطع خونریزی قائدگی به دنبال تمام شدن فعالیت فولیکولهای تخمدانی،یائسگی بیماری نیست اما با مشکلات زیادی همراه است. فقر حرکتی ، چاقی و اضافه وزن را به دنبال دارد. شیوه های درمانی مختلف برای مشکلات یائسگی درنظر گرفته شده از جمله هورمون درمانی و فعالیت ورزشی. با تمرینات ورزشی می توان امیدوار بود که میزان وزن، چربی زیرپوستی، دور اندام و لیپیدهای سرم کاهش یابد. درصد چربی مشخص کننده میزان انتشار چربی زیر پوست نقاط مختلف بدن است.
تمرینات پیلاتس مجموعه ای از تمرینات است که بدن و مغز را درگیر می کند. با توجه به ضرورت سلامت زنان جامعه و با آگاهی از مشکلات زنان در دوران یائسگی وکم تحرکی و به دنبال آن چاقی که باعث افزایش درصد چربی و کاهش توده خالص بدنی می شود همچنین با توجه به اين موضوع که رشته ورزشي پيلاتس رشته اي جديد در ايران بوده و در پژوهش هاي مختلفي که صورت گرفته، بيان شده که نياز به انجام پژوهش هاي بيشتري است؛ محقق را با اين سوال مواجه مي کند که آيا تمرينات پيلاتس بر میزان درصد چربی و توده ی بدون چربی زنان یائسه موثر خواهد بود؟
روش ها و مواد
تحقیق از نوع کاربردی است. 40 نفر از زنان یائسه با میانگین و انحراف استاندارد سن 4.4 ± 54، قد 5.7 ± 157 سانتیمتر و وزن 14.7 ± 78 کیلوگرم به صورت هدفمند و با رضایت به عنوان آزمودنی انتخاب شدند با در نظر گرفتن معيارهاي ورود و خروج تحقیق، برخی ازمطالعه حذف شدند. آزمودنی ها به طور تصادفی به دوگروه تجربی و کنترل تقسیم شدند.
گروه تجربي به مدت 8 هفته تمرينات تعديل شده ي پيلاتس را انجام دادند. از حرکاتي که به مهره هاي گردن و کمر فشار وارد کند اجتناب شد و در اوايل تمرينات با شدت و تکرار کم شروع شده و رفته رفته تکرارها افزايش یافت. پیش از آزمون و پس از آزمون چربي زير پوستي از سه نقطه عضله ي سه سر بازو و ران و فوق خاصره با کاليپر اندازه گيري شد و سپس با استفاده از نرم افزارميزان درصد چربي و توده بدون چربي آزمودني ها محاسبه گردید.
از آمار توصيفي جهت به دست آوردن ميانگين و انحراف استاندارد استفاده شد و از آمار استنباطي (آناليز واريانس مکرر چند عاملي) براي مقايسه ميانگين گروه ها استفاده شد. تمامي آزمونها با استفاده از نرم افزار spss با سطح معناداري p<0.05 انجام شده ودادههای وزن، درصد چربی و توده بدون چربی آزمودنیها با استفاده از روش آماری T-test تجزیه و تحلیل شدند.
دست آورد
جدول 1 میانگین و انحراف معیار (Mean±SD)داده ها را نشان میدهد. آزمون کلموگروف-اسمیرنوف نرمال بودن داده ها را نشان داد و با استفاده از آزمون t-test مستقل معنادار بودن تغییرات میانگینها مشخص گردید.
با توجه به نتایج تحقیق 8 هفته تمرین پیلاتس وزن زنان یائسه را به طور معناداری کاهش میدهد(t(27) = -2.351 , p<0.05).
8 هفته تمرین پیلاتس درصد چربی را در زنان یائسه به طور معناداری کاهش میدهد (t(27) = -2.18 , p<0.05).
8 هفته تمرین پیلاتس تودهی بدون چربی زنان یائسه را تغییر نمیدهد (t(26/01) = -1.16 , p = 0.26).
نتایج تحقیق با نتایج تحقیق Rogers و Gibson – Wolkodoff-Carraiho و Ferreira- Segal وهمکارانش همخوانی داشت و همسو با نتیجه تحقیق زینب امیدعلی و همکاران که بر روی زنان غیرورزشکار دارای اضافه وزن انجام دادند بود.
| بعد از تمرین (گروه تجربی) | بعد از تمرین (گروه کنترل) | قبل از تمرین (گروه تجربی) | قبل از تمرین (گروه کنترل) | زمان و گروه
متغیر |
| 11.23±75.59 | 18.37±82.00 | 11.34±77.11 | 18.52±81.25 | وزن |
| 2.78±42.86 | 5.38±42.35 | 2.90±43.82 | 5.52±42.00 | درصد چربی |
| 5.82±43.08 | 6.69±46.50 | 5.41±43.82 | 6.89±46.35 | توده بدون چربی |
جدول.1. میانگین و انحراف معیار وزن، درصد چربی و توده بدون چربی زنانه یائسه در گروه کنترل،
قبل و بعد از تمرینات پیلاتس. (Mean±SD)
نتیجه
در تحقیق حجم و زمان به نحوی در نظر گرفته شده بود که برنامه با سیستم هوازی صورت گیرد، می توان انتظار داشت که در حین برنامه مذکور،اسیدهای چرب به عنوان سوخت اصلی استفاده شوند،در چنین شرایطی بیشتر انرژی مورد نیاز از ذخایرچربی تامین می شود، فعالیت بسیاری از آنزیم های عضله که بتااکسیداسیون چربی را به عهده دارند، با تمرینات هوازی افزایش می یابد.
پبه علاوه این تمرینات میزان آزاد شدن اسیدهای چرب آزاد را از مخازن مربوطه افزایش می دهند تا ساده تر دردسترس عضلات قرار گیرند. به طور کلی بیشترین میزان دوباره سازی ATPاز طریق اکسیداسیون اسیدچرب که در هیدرولیز تری گلیسیرید عضلانی تولید می شود 0/3 میلی مول در کیلوگرم وزن عضله در هر ثانیه است.این مقدار در رابطه با اسیدچرب بافت چربی به 2/0 میلی مول می رسد. با توجه به اینکه سرعت ورود اسید چرب به عضله پایین است، درفعالیت های شدید، بدن چندان به مصرف اسید چرب متکی نیست، بنابراین ورزش هوازی با شدت متوسط (75%-55%) بهترین روش اثرگذار روی این سیستم است.
همچنین بر طبق یک استدلال علمی، اگر به کالری دریافتی شخصی اضافه نشود و همزمان میزان انرژی مصرفی نیز افزایش یابد منجر به کاهش میزان چربی بدن و چربی زیرپوست خواهد شد. با توجه به اثر بخشی شیوه تمرینی پیلاتس در کاهش درصد چربی زنان یائسه، پیشنهاد می شود به علت کم هزینه و بی خطر بودن، تمرینات پیلاتس مورد استفاده زنان یائسه قرار بگیرد.